Chiến lược phản kích của các dự án Layer1 trước áp lực từ Ethereum và Layer2

Tổng quan

Mặc dù thị trường blockchain đang trong giai đoạn suy thoái, nhưng các nền tảng blockchain vẫn đang cạnh tranh mạnh mẽ để tạo vị thế tốt khi thị trường tăng trở lại. Một xu hướng đáng chú ý trong thời gian này là sự phát triển mạnh mẽ của các nền tảng blockchain Layer2 trong hệ sinh thái Ethereum.

Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư có vẻ đã bị lôi cuốn vào cuộc cạnh tranh giữa các nền tảng Layer2, khiến họ bỏ qua sự tiến bộ im lặng của các nền tảng blockchain Layer1 như Avalanche, NEAR, Solana, BNB Chain, Polygon, Sui, Aptos...

Bài viết dưới đây từ GFI Blockchain sẽ giúp bạn xem xét tình hình thực tế của những nền tảng blockchain này. Từ đó, bài viết sẽ đề xuất hướng phát triển, giúp các nền tảng Layer1 có khả năng cạnh tranh với Ethereum và Layer2 trong giai đoạn tăng trưởng tiếp theo.

Ethereum đang xây dựng từ trên 

Hiện nay, Ethereum đang là nền tảng blockchain có vốn hóa và mức độ tập trung lớn thứ hai trên thị trường sau Bitcoin. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, Ethereum đã phải đối mặt với tình trạng quá tải mạng trong vài năm qua, và do đó, nền tảng này đã tập trung mạnh mẽ vào việc phát triển các giải pháp mở rộng như Sharding và Layer2 Rollup.

Trong đó, giải pháp Sharding có ý nghĩa như việc "phân mảnh" và xây dựng lại nền tảng blockchain Ethereum. Tuy nhiên, hướng này đã dần bị bỏ qua bởi nhóm phát triển Ethereum. Thay vào đó, Ethereum đang chú trọng vào việc phát triển các giải pháp Layer2 - trong đó, hai công nghệ nổi bật là Optimistic Rollup và zkRollup, cùng việc xây dựng cơ sở hạ tầng để hỗ trợ cho các giải pháp Layer2 này.

Các giao dịch trên Rollup được gom lại và chuyển lên Layer1 Ethereum

Chiến lược tập trung vào giải pháp Rollup của Ethereum có vẻ đang diễn ra theo hướng đúng. Các nền tảng Layer2 như Arbitrum, Optimism, zkSync... đã chứng minh được hiệu quả trong việc giảm chi phí và tăng tốc độ giao dịch.

Chiến lược tiếp thị thông qua việc tổ chức các chiến dịch airdrop của các nền tảng Layer2 cũng đã mang lại thành công to lớn. Dữ liệu từ DefiLlama cho thấy, tổng giá trị khoản vay (TVL) của Arbitrum và Optimism đang đứng trong top 5 trên thị trường, chỉ sau mainnet Ethereum, Tron và BNB Chain.

Tuy vậy, việc tập trung vào việc phát triển giải pháp Layer2 Rollup cũng mang theo nhược điểm của nó. Chiến lược này đã cho thấy rằng Ethereum đang xây dựng một cấu trúc tương tự tháp đảo, có nghĩa là phần móng dưới cùng sẽ yếu và nhỏ, trong khi phần ở trên sẽ phình to.

Dù có bao nhiêu Layer2 được xây dựng, khả năng xử lý của mainnet Ethereum vẫn giới hạn như vậy và vẫn là một điểm nghẽn chính không thể giải quyết. Việc phát triển quá nhiều Layer2 cũng dẫn đến việc thanh khoản bị phân mảnh trên nhiều blockchain khác nhau, tạo ra sự khó khăn cho cả người dùng và các dự án.

Do đó, trong tương lai gần và trung hạn, có thể các nền tảng Layer2 vẫn sẽ thu hút sự chú ý từ thị trường và tạo ra tăng trưởng giá trị cho blockchain Ethereum. Tuy nhiên, trong tương lai xa hơn, khi sự phát triển của Layer2 đạt mức giới hạn do khả năng xử lý hạn chế của mainnet Ethereum, thị trường có thể sẽ tìm kiếm đến các giải pháp từ các nền tảng Layer1.

Các Layer1 đang gặp khó khăn 

Mặc dù Layer1 có vẻ là giải pháp bền vững cho thị trường trong tương lai, nhưng cần thừa nhận rằng, hiện tại các nền tảng Layer1 khác ngoài Ethereum (như Avalanche, NEAR, Solana, BNB Chain, Polygon...) đang gặp khó khăn so với các nền tảng Layer2.

Rõ ràng nhất là điểm yếu trong truyền thông của các nền tảng Layer1. Gần đây, chúng ta thường nghe thấy về các chiến dịch airdrop trên các nền tảng Layer2 thông qua các nhóm Telegram hoặc trên Twitter.

Thêm vào đó, các nền tảng Layer2 đang tìm cách thu hút người dùng bằng cách triển khai các sản phẩm tài chính như meme coin (AIDOGE), DeFi có lợi suất thực (GMX) trên Arbitrum, hoặc các dự án liên quan đến vetoken trong hệ sinh thái OP Stack. Trong khi đó, sự phát triển của các nền tảng Layer1 thường ít được nhắc đến hoặc không nhận được sự quan tâm.

Điểm yếu thứ hai là sự thiếu niềm tin. Trong giai đoạn downtrend, dòng tiền thường rút khỏi các nền tảng Layer1 để chuyển về Ethereum và các nền tảng Layer2. Lý do chủ yếu là do "cá voi" vẫn tin tưởng Ethereum hơn, do tính chất phi tập trung và khả năng hoạt động ổn định của blockchain này.

Solana là một ví dụ đáng buồn nhất trong số các nền tảng Layer1, bởi khi những đối tác của Solana như sàn FTX và quỹ Alameda Research gặp khó khăn, blockchain này đã gặp nhiều vấn đề. WBTC và WETH mất giá trị cố định, token SOL bị "bán ra", và blockchain thỉnh thoảng ngừng hoạt động. Những biến cố như vậy đã làm cho người dùng bình thường cũng không dám để tài sản trên các nền tảng Layer1, chưa kể đến những "cá voi" sở hữu tài sản hàng trăm triệu USD.

Chiến lược phát triển của các Layer1? 

Tình hình thị trường hiện tại có thể được coi là một bài kiểm tra để đánh giá nội lực của các nền tảng Layer1, xem nơi nào có thể tồn tại, có chiến lược đúng đắn và đủ mạnh để thực hiện tầm nhìn.

Về hai điểm yếu được nêu ra trước đó, điểm yếu về truyền thông thực tế có thể được cải thiện khi có sự đổ dòng tiền vào hệ sinh thái, hoặc thông qua việc thu hút người dùng từ Web2. Đối với điểm yếu về niềm tin, có thể giải quyết bằng việc tập trung vào việc phi tập trung hóa blockchain và xây dựng một nền tảng blockchain ổn định.

Ngoài ra, có thể tận dụng lợi thế của việc đến sau, các nền tảng Layer1 có thể cải tiến các hạn chế về công nghệ mà Ethereum đang gặp phải (như khả năng xử lý giao dịch và phí giao dịch). Đồng thời, họ có thể xây dựng những mô hình blockchain mới mà Ethereum và Layer2 không thể thực hiện.

NEAR Protocol 

NEAR Protocol đang triển khai ba chiến lược chính: phát triển Blockchain Operating System (BOS), thu hút người dùng từ Web2, và thực hiện việc phi tập trung hóa NEAR Protocol.

Vào tháng 3 năm 2023, NEAR Protocol đã ra mắt sản phẩm Blockchain Operating System (BOS) - một giao diện mở cho Web3, nhằm giúp người dùng và nhà phát triển từ Web2 dễ dàng tiếp cận và tương tác với các ứng dụng Web3.

Giao diện NEAR Social trong BOS được thiết kế theo mô hình tương tự với các dự án SocialFi như Lens Protocol. Trên nền tảng này, người dùng có toàn quyền quản lý dữ liệu của mình, còn nhà phát triển có một bộ công cụ để tạo ra các ứng dụng phi tập trung theo yêu cầu. Chỉ sau 4 tháng kể từ khi ra mắt, NEAR Social đã thu hút hơn 15 nghìn người dùng và tạo ra gần 6 nghìn widget khác nhau.

Các thành tựu này cho thấy NEAR Protocol đang tập trung vào việc xây dựng một hệ sinh thái hấp dẫn và dễ tiếp cận cho cả người dùng từ Web2 và nhà phát triển, qua việc cung cấp giao diện thân thiện và công cụ mạnh mẽ cho việc phát triển ứng dụng Web3.

Giao diện thân thiện của NEAR Social chạy trên Layer1 NEAR Protocol

NEAR Protocol cũng đang chủ động hợp tác với các doanh nghiệp truyền thống (Web2) trong các lĩnh vực như thể thao, game và bán lẻ. Các doanh nghiệp này đã có một lượng lớn người dùng thường xuyên. NEAR Protocol đang làm việc để giúp những người dùng này dễ dàng tiếp cận và sử dụng Web3, nhằm tạo ra một cơ sở người dùng tích cực cho thị trường.

Để thực hiện việc phi tập trung hóa NEAR Protocol, nền tảng này đã tạo ra nhiều DAO (Decentralized Autonomous Organization - Tổ chức Tự trị Phi tập trung) như Marketing DAO, Dev Hub, Creatives DAO và NEAR Digital Collective. Các DAO này hiện đang hỗ trợ NEAR Foundation trong việc phân bổ nguồn tài chính cho việc phát triển hệ sinh thái NEAR. Trong tương lai, hệ thống DAO sẽ tạo nền tảng cho việc NEAR Protocol hoạt động độc lập và phi tập trung hoàn toàn.

BNB Chain 

BNB Chain đã thiết lập một chiến lược phát triển rõ ràng, bao gồm việc hỗ trợ nhà phát triển thông qua các chương trình hỗ trợ tài chính (grant program) và xây dựng các giải pháp mở rộng Layer2 cùng với lớp lưu trữ dữ liệu cho hệ sinh thái BNB Chain.

Các chương trình hỗ trợ tài chính của BNB Chain rất đa dạng, bao gồm MVB Accelerator Program, BNB Builder Grants, Growth Incentive Program, Kickstart, Innovation Hackathon, BNB Chain Bounty Program, Zero2Hero Incubator... Các chương trình này đang giúp BNB Chain thu hút một lượng lớn nhà phát triển, từ đó mở rộng số lượng ứng dụng phi tập trung (dApp) trong hệ sinh thái BNB Chain.

Với việc BNB Chain ngày càng phát triển, nhu cầu về xử lý giao dịch và lưu trữ dữ liệu cũng ngày càng tăng cao. Vì vậy, BNB Chain đã đồng thời phát triển hai giải pháp Layer2 là opBNB (sử dụng OP Stack của Optimism) và zkBNB (sử dụng cơ chế zkRollup) để giải quyết vấn đề này. Để đáp ứng nhu cầu về lưu trữ dữ liệu, BNB Chain cũng đã phát triển BNB Greenfield - một nền tảng Layer1 có vai trò lưu trữ dữ liệu cho hệ sinh thái BNB Chain, và có thể sau này sẽ trở thành lớp Data Availability cho các blockchain khác có nhu cầu tương tự.

Mô hình hoạt động của blockchain opBNB dựa trên OP Stack

Về vấn đề niềm tin người dùng, BNB Chain vẫn là một blockchain vận hành rất ổn định, và uy tín của BNB Chain trên thực tế vẫn được đảm bảo bởi sàn Binance – sàn crypto lớn nhất thế giới. BNB Chain cũng nổi tiếng là nơi bắt nguồn của các trend lớn trong thị trường, nên việc “vẽ game” cho mùa uptrend tiếp theo cũng không khó đối với blockchain này. 

Polygon 

Chiến lược phát triển của Polygon đã được tập trung trong tuyên bố Polygon 2.0, bao gồm Polygon Supernet và Polygon zkEVM Validium.

Polygon Supernet được xây dựng với mô hình tương tự subnet của Avalanche, với Polygon POS (Proof of Stake) làm trung tâm. Tuy hướng đi này không có gì mới mẻ, nhưng nó hướng đến việc tạo ra một mạng con (subnet) phục vụ mục tiêu cụ thể.

Một sản phẩm tiếp theo là Polygon zkEVM Validium - một phiên bản nâng cấp cho Polygon POS hiện tại. Đặc điểm của Polygon Validium là lưu trữ dữ liệu off-chain, mang lại phí giao dịch thấp và tốc độ nhanh, tuy nhiên bảo mật có thể bị ảnh hưởng.

Polygon zkEVM Validium có thể coi như một bước thử nghiệm của đội ngũ Polygon. Sản phẩm này đồng nghĩa với việc Polygon từ bỏ phát triển DeFi và tập trung vào việc phát triển GameFi và NFT, các lĩnh vực ít đòi hỏi bảo mật cao.

Với Polygon zkEVM Validium, Polygon nhận ra rằng họ không cố gắng thu hút "cá voi", mà tập trung vào phục vụ tốt nhất cho tệp khách hàng hiện tại - những người dùng nhỏ lẻ mà Polygon đã thu hút nhờ tính hiệu quả về phí giao dịch.

Một sản phẩm nổi tiếng khác của Polygon là Polygon zkEVM (một Layer2 của Ethereum), nhưng đây không phải là sản phẩm chiến lược, vì nó chỉ phục vụ Ethereum mà không đóng góp gì cho sự phát triển của Polygon mainnet.

Nhận xét về Polygon của bạn rất thú vị, và bạn đã đặt ra một loạt các vấn đề quan trọng về chiến lược và sự phát triển của nền tảng này trong thời gian tới.

Sui và Aptos 

Sui và Aptos là hai blockchain Layer1 thế hệ mới, cùng sử dụng ngôn ngữ Move, với ưu điểm là có phí giao dịch thấp và khả năng xử lý hàng trăm nghìn giao dịch mỗi giây (theo tuyên bố của dự án). Tuy nhiên, vì hai hệ sinh thái này còn mới mẻ, chưa có dòng tiền đầu tư đáng kể, và chưa trải qua kiểm tra khả năng xử lý dữ liệu lớn (stress-test), nên việc đưa ra nhận định cụ thể về chúng vẫn còn khá khó khăn.

Tuy vậy, để chuẩn bị cho mùa uptrend sắp tới, hai blockchain này cần tập trung vào việc thu hút nhà phát triển và xây dựng hệ sinh thái mạnh mẽ. Sau đó, nếu thực sự có khả năng xử lý giao dịch vượt trội như tuyên bố, thì việc chọn một ứng dụng phi tập trung (dApp) chất lượng để tạo sự chú ý và thu hút người dùng là rất quan trọng.

dApp này nên có yêu cầu về số lượng giao dịch lớn, để Sui và Aptos có thể tận dụng lợi thế TPS (số giao dịch trên giây) cao của mình. Điều này có thể tạo ra một sự đột phá, vì hiện tại không có blockchain Layer2 nào trên Ethereum có khả năng xử lý giao dịch với quy mô lớn cho một dApp như vậy. Đây có thể là cơ hội để hai blockchain này thể hiện sự cạnh tranh và sự độc đáo của mình trong thị trường.

Kết luận 

Mặc dù các Layer2 đang rất phổ biến và được chú ý trong thời gian gần đây, các blockchain Layer1 (ngoài Ethereum) vẫn có nhiều cơ hội để cạnh tranh và phát triển trong cuộc đua với "Ethereum và những người bạn". Các Layer1 có những ưu điểm và chiến lược riêng để tận dụng:

• NEAR Protocol: NEAR tập trung vào xây dựng một giao diện thân thiện và chuyển đổi doanh nghiệp cũng như người dùng từ Web2 sang Web3. Điều này giúp họ thu hút một lượng lớn người dùng hiện tại vào hệ sinh thái blockchain của mình.

• BNB Chain: BNB Chain đang phát triển nhiều Layer2 và lớp lưu trữ dữ liệu để cải thiện hiệu suất và khả năng mở rộng. Điều này giúp họ tận dụng tốc độ xử lý cao và khả năng lưu trữ dữ liệu để thu hút lượng người dùng lớn và các ứng dụng mới.

• Polygon: Polygon tập trung vào người dùng nhỏ lẻ trong các lĩnh vực GameFi và NFT. Điều này giúp họ tạo ra một tệp người dùng rộng lớn trong các lĩnh vực đang trở nên ngày càng phổ biến trong thị trường blockchain.

• Sui và Aptos: Sui và Aptos tập trung vào việc thu hút nhà phát triển và xây dựng hệ sinh thái mạnh mẽ. Điều này giúp họ tạo ra một cơ sở dữ liệu đa dạng và thu hút lượng lớn ứng dụng mới và dự án.

Với cấu trúc tối ưu hơn so với Ethereum và các Layer2, các blockchain Layer1 có khả năng xây dựng các ứng dụng cần tốc độ xử lý cao và giao diện thân thiện, làm cho chuyển đổi từ Web2 sang Web3 dễ dàng hơn. Tuy nhiên, họ cần định hướng rõ ràng và chiến lược thích hợp để tận dụng những ưu điểm này và tạo ra sự độc đáo trong thị trường.