Biểu đồ nến Nhật, còn được gọi là mô hình nến Nhật hoặc biểu đồ nến, là một công cụ quan trọng trong phân tích kỹ thuật, dùng để mô tả biến động giá của một tài sản trong một phiên giao dịch cụ thể. Nó được áp dụng rộng rãi trong các thị trường chứng khoán, ngoại hối (forex), tiền điện tử và hàng hoá. Biểu đồ nến Nhật giúp nhà đầu tư và người phân tích đồ thị nhìn thấy một cách trực quan sự tương quan giữa giá mở cửa, giá đóng cửa, giá cao nhất và giá thấp nhất trong một đơn vị thời gian cụ thể. Mỗi cây nến Nhật đại diện cho một đơn vị thời gian và cung cấp thông tin về sự tương tác giữa người mua và người bán trên thị trường.

Mỗi cây nến Nhật trong biểu đồ cung cấp bốn thông tin quan trọng cho nhà đầu tư, bao gồm giá mở cửa, giá đóng cửa, giá cao nhất và giá thấp nhất trong phiên giao dịch đó. Thông qua việc phân tích biểu đồ nến Nhật, nhà đầu tư có thể nhận biết xu hướng giá trên thị trường đang tăng, giảm hoặc đi ngang. Kết hợp với các công cụ phân tích khác, biểu đồ nến Nhật giúp dự đoán được hướng đi tiếp theo của thị trường, từ đó tạo ra chiến lược đầu tư phù hợp. Các nhà đầu tư có thể sử dụng biểu đồ nến Nhật để xác định điểm mua vào, điểm bán ra hoặc thiết lập các mức stop-loss và take-profit dựa trên sự phân tích các mô hình nến và các tín hiệu giao dịch khác.

Lịch sử hình thành nến Nhật:

Mô hình nến Nhật, hay còn gọi là biểu đồ nến Nhật, được phát triển bởi Munehisa Honma (1724 - 1803), một thương gia gạo nổi tiếng ở Nhật Bản. Ông đã sử dụng biểu đồ nến để ghi chép và biểu diễn giá gạo hàng ngày. Sau nhiều năm nghiên cứu và ghi chép số liệu thị trường, ông đã khám phá ra quy luật của giá và có khả năng dự đoán giá gạo trong tương lai. Thành công của ông trong các hoạt động đầu cơ gạo đã ghi dấu một trang sử đáng kể trong lĩnh vực giao dịch.

Tuy nhiên, mô hình nến Nhật chỉ thực sự trở nên phổ biến và được ứng dụng rộng rãi trong thị trường tài chính khi Steve Nison tình cờ biết đến mô hình này của Honma và viết về nó trong cuốn sách "Japanese Candlestick Charting Techniques". Cuốn sách này đã giới thiệu mô hình nến Nhật đến cộng đồng giao dịch và mang lại sự chú ý lớn đối với công cụ này. Từ đó, mô hình nến Nhật đã trở thành một phần quan trọng của phân tích kỹ thuật và được sử dụng rộng rãi trong các thị trường tài chính khác nhau.

Đặc điểm của nến Nhật

Mỗi cây nến sẽ cung cấp cho nhà đầu tư 4 thông tin chính trước khi chuyển sang 1 cây nến khác đó là:

• Giá mở cửa
• Giá đóng cửa
• Giá cao nhất trong phiên
• Giá thấp nhất trong phiên

Nến Nhật được cấu tạo bởi 2 thành phần chính là thân nến và bóng nến. 

Thân nến: Biểu thị mức độ dao động giữa giá mở cửa (giá bắt đầu phiên giao dịch) và giá đóng cửa (giá kết thúc phiên giao dịch).

• Nếu giá mở cửa lớn hơn giá đóng cửa => Nến giảm (nến đỏ).
• Nếu giá mở cửa thấp hơn giá đóng cửa => Nến tăng (nến xanh).

  Bóng nến: Phần nằm ngoài thân nến, thể hiện mức giá cao nhất và mức giá thấp nhất trong phiên giao dịch.

• Bóng nến trên: Giá cao nhất trong phiên.
• Bóng nến dưới: Giá thấp nhất trong phiên.

Ý nghĩa nến Nhật

Nếu bạn là một trader theo phương pháp price action (phương pháp giao dịch theo hành động giá), không thể bỏ qua sử dụng mô hình nến Nhật trong quá trình phân tích thị trường và đưa ra quyết định vào lệnh. Mô hình nến Nhật không chỉ giúp bạn tìm ra điểm vào lệnh tối ưu mà còn cung cấp nhiều thông tin quan trọng khác.Cụ thể như sau:

– Cho biết thông tin về hành vi giá trong phiên

Dựa vào hình dạng và kích thước của cây nến (thân nến, râu nến), nhà đầu tư có thể biết được phe nào đang nắm giữ thị trường và mức độ biến động trong phiên giao dịch ra sao. Ví dụ như:

• Thân nến càng dài chứng tỏ phiên giao dịch đó đang rất sôi động và 1 phe đang áp đảo thị trường mạnh mẽ. Nếu là cây nến xanh, bên mua đang chiếm ưu thế, còn nến đỏ bên bán đang chiếm ưu thế hơn. Ngược lại, nếu thân nến nhỏ cho thấy phe mua và phe bán đang có sự lưỡng lự.
• Bóng nến dài cho thấy phiên giao dịch đó biến động mạnh, cứ 1 phe đẩy giá lên lại có 1 phe kéo giá xuống hoặc ngược lại, càng về cuối phiên nếu giá đóng cửa càng sát giá mở cửa thì chứng tỏ 2 phe đều rất quyết liệt, không phe nào thắng phe nào. Ngược lại nếu bóng nến ngắn cho thấy giá cả không biến động nhiều. Lúc này cả phe mua và bán đang do dự, chờ đợi các hành động tiếp theo.

– Dự đoán hành động giá tiếp theo

Các mẫu hình nến đặc biệt xuất hiện tại các vị trí quan trọng sẽ cung cấp cho trader tín hiệu đảo chiều hoặc tiếp diễn xu hướng. Từ đó, giúp trader dễ dàng tìm được điểm vào lệnh thích hợp, đồng thời biết được khi nào thì nên đóng lệnh để tối ưu lợi nhuận.

– Thước đo tâm lý của nhà đầu tư

Tất cả mọi thông tin đều được phản ánh vào giá và giá được thể hiện qua các cây nến Nhật. Do đó, dựa vào kích cỡ của cây nến, thân nến, bóng nến… nhà đầu tư hoàn toàn có thể dự đoán được tâm lý của những người tham gia giao dịch. 

Một số hạn chế của nến Nhật

Bất kỳ một mô hình phân tích nào cũng tồn tại những nhược điểm của nó, mô hình nến Nhật cũng không phải là trường hợp ngoại lệ. Mô hình này mang trong mình một số điểm  hạn chế sau đây:

• Quá nhiều mô hình nến

Hiện nay, các mô hình nến Nhật đang được rất phổ biến trong phân tích thị trường. Chúng được thống kê và phân loại một cách dễ dàng, giúp nhà đầu tư nhận biết và áp dụng hiệu quả. Tuy nhiên, việc có quá nhiều mô hình nến có thể gây khó khăn cho nhà đầu tư trong việc ghi nhớ và nhận diện chúng. Điều này có thể dẫn đến việc phân tích thị trường không đạt được hiệu quả mong muốn.

• Khó dự đoán được xu hướng thị trường

Mô hình nến Nhật chỉ cung cấp thông tin về diễn biến giá trong thời điểm hiện tại, và không thể dự đoán được xu hướng giá trong tương lai. Điều này làm cho nến Nhật chỉ được coi là một công cụ phân tích thị trường, chứ không phải là một phương pháp dự báo xu hướng.

• Khung thời gian càng nhỏ, thị trường càng nhiễu

Một hạn chế khác của mô hình nến Nhật là khi trader chọn các khung thời gian nhỏ, thị trường có thể tạo ra nhiều tín hiệu giả, dẫn đến thông tin không chính xác và sai lệch. Để khắc phục điều này, chúng tôi đề xuất bạn nên phân tích nến Nhật trên nhiều khung thời gian khác nhau. Điều này giúp bạn có cái nhìn đa chiều về biến động của thị trường. Đồng thời, nên kết hợp với các chỉ báo kỹ thuật khác để đưa ra nhận định chính xác và đáng tin cậy hơn.

Các loại mô hình nến Nhật phổ biến

Các mẫu hình nến Nhật rất đa dạng và chúng được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau. Để giúp trader có cái nhìn tổng quát về mô hình nến Nhật, sau đây chúng tôi sẽ chia sẻ 2 cách phân loại mô hình nến Nhật phổ biến nhất.

1. Phân loại dựa theo số lượng nến

Nến đơn

Trong biểu đồ nến Nhật sẽ có rất nhiều cây nến khác nhau, những cây nến này không chỉ tuân theo cây nến tiêu chuẩn mà có rất nhiều hình dáng khác nhau. Mỗi cây nến sẽ mang một ý nghĩa riêng, cụ thể như sau:

• Nến tiêu chuẩn: Mẫu hình cơ bản nhất với phần thân lớn, 2 râu khá cân đối, tương xứng với phần thân. Mẫu hình này không cung cấp nhiều tín hiệu giao dịch mà chỉ cho trader biết xu hướng đang nghiên về phe nào thông qua màu sắc của nến.
• Nến râu dài phía trên: Đặc điểm của cây nến này là phần thân nhỏ nằm ở phía dưới, râu trên dài gấp 2-3 lần thân nến, râu dưới gần như không có. Nếu cây nến này xuất hiện ở cuối xu hướng tăng hoặc giảm sẽ cung cấp tín hiệu đảo chiều.
• Nến râu dài phía dưới: Đặc điểm là thân nhỏ nằm ở phía trên, râu dưới dài gấp 2 – 3 lần thân nến, râu trên gần như không có. Khi xuất hiện ở cuối xu hướng tăng/giảm hoặc vùng kháng cự, hỗ trợ mạnh sẽ cung cấp tín hiệu đảo chiều.
• Nến do dự (chữ thập): Mẫu hình này có phần thân nhỏ, râu trên và dưới dài hơn rất nhiều so với thân. Mẫu hình này không cung cấp tín hiệu vào lệnh mà chỉ cho thấy sự do dự giữa phe mua và bán.

Nến đôi

Nến Nhật đôi gồm có một số mô hình phổ biến sau:

• Nến nhấn chìm: Mẫu hình này gồm cây nến phía trước có thân nhỏ, cây nến phía sau có thân lớn bao trùm toàn bộ cây nến thứ nhất. Mẫu hình này thường xuất hiện ở cuối xu hướng tăng hoặc giảm, cung cấp tín hiệu đảo chiều mạnh mẽ.
• Nến Harami: Cây nến đầu tiên là cây nến “mẹ” có phần thân khá dài, cây nến thứ 2 nhỏ nằm gọn trong phần thân của cây nến mẹ. Nến Harami xuất hiện ở cuối xu hướng tăng hoặc giảm sẽ cung cấp tín hiệu đảo chiều mạnh mẽ.
• Nến mây đen che phủ: Gồm 2 cây nến khác màu nhau, trong đó cây nến đầu tiên là cây nến xanh thân dài, cây nến thứ 2 là cây nến giảm có giá đóng cửa nằm dưới 50% thân nến 1. Mô hình này thường xuất hiện ở đỉnh xu hướng tăng, báo hiệu đảo chiều giảm sắp diễn ra.
• Nến đỉnh nhíp, đáy nhíp: Mẫu hình nến này gồm 2 cây nến có kích thước bằng nhau, và râu nến trên dưới cũng bằng nhau. Tuy nhiên, 2 cây nến này sẽ khác nhau về màu sắc. Mẫu hình này thường xuất hiện cuối xu hướng và dự báo đảo chiều.

Nến ba

• Nến sao hôm (Evening star): Mẫu hình này gồm 3 cây nến, cây nến thứ nhất là cây nến xanh tăng mạnh có thân dài, cây nến thứ 2 là cây nến nhỏ (có thể tăng hoặc giảm) và cây nến thứ 3 là cây nến giảm mạnh. Nến sao hôm thường xuất hiện ở cuối xu hướng tăng, báo hiệu tín hiệu đảo chiều từ tăng sang giảm.

• Nến sao mai (Morning star): Cây nến thứ nhất là cây nến giảm mạnh, thân dài, cây nến thứ 2 là cây nến nhỏ có thể là tăng hoặc giảm, còn cây nến thứ 3 là cây nến tăng mạnh. Nến sao mai thường xuất hiện ở cuối xu hướng giảm, cung cấp tín hiệu đảo chiều sang tăng.
• Nến 3 con quạ đen: Gồm 3 cây nến giảm liên tiếp, giá đóng cửa của mỗi cây nến gần bằng giá thấp nhất, còn giá mở cửa ngang với giá đóng cửa của cây nến trước đó. Mô hình 3 con quạ đen thường xuất hiện ở cuối xu hướng tăng, cung cấp tín hiệu đảo chiều mạnh mẽ.

• Nến 3 chàng lính trắng: gồm 3 cây nến tăng liên tiếp với phần thân khá lớn. Mô hình 3 chàng lính trắng thường xuất hiện ở cuối xu hướng giảm, cung cấp tín hiệu tăng giá mạnh mẽ và đáng tin cậy.

2. Phân loại dựa theo tín hiệu

Dựa vào tín hiệu cung cấp, người ta chia nến Nhật thành 3 loại sau đây:

Mô hình nến đảo chiều

Các mẫu hình nến đảo chiều sẽ cung cấp cho trader tín hiệu đào chiều tăng hoặc giảm. Dựa vào mô hình này, trader có thể xác định chính xác thời điểm vào lệnh và thoát lệnh hiệu quả.

Một số mô hình nến thường xuất hiện ở cuối xu hướng giảm, cung cấp tín hiệu đảo chiều tăng mạnh mẽ như:

• Nến búa (nến Hammer)
• Nến búa ngược (Inverted Hammer)
• Mô hình 3 chàng lính trắng (Three White Soldiers)
• Nến mẹ bồng con tăng (Bullish Harami )
• Nến nhấn chìm tăng (Bullish Engulfing)
• Nến sao Mai (Morning star)

Một số mô hình nến thường xuất hiện ở cuối xu hướng tăng, cung cấp tín hiệu đảo chiều giảm như:

• Nến người treo cổ (Hanging man)
• Nến sao băng (Shooting star)
• Nến ba con quạ đen (Three Black Crows)
• Nến mẹ bồng con giảm (Bearish Harami)
• Nến nhấn chìm giảm (Bearish Engulfing)
• Nến sao hôm (Evening star) 

Mô hình nến tiếp diễn

Mô hình này cho thấy xu hướng hiện tại đang rất mạnh, trong tương lai giá vẫn sẽ tiếp tục đi theo xu hướng hiện tại, không có hiện tượng đảo chiều xảy ra. Nhà đầu tư có thể yên tâm giữ lệnh cho đến khi xuất hiện mô hình nến đảo chiều.

Mô hình nến trung tính

Những mô hình này không cung cấp cho trader thị trường đang nghiêng về phe mua hay bán mà chỉ thấy dự do dự giữa 2 phe. Không có bên nào nắm giữ thị trường, giá di chuyển lên xuống trong suốt phiên giao dịch nhưng giá đóng cửa và mở cửa lại rất gần nhau.

Kết luận

Tổng kết lại, nến Nhật là một công cụ quan trọng và hữu ích để nhà đầu tư quan sát và phân tích thị trường một cách chính xác.Việc tìm hiểu về các mô hình nến Nhật sẽ giúp bạn giao dịch hiệu quả hơn. Chúc bạn may mắn và thành công trong hành trình đầu tư của mình!