Richard Demille Wyckoff (2 tháng 11 năm 1873 – 7 tháng 3 năm 1934) là một trong những nhà tiên phong của phân tích kỹ thuật và là một nhân vật có ảnh hưởng lớn trên Phố Wall đầu thế kỷ 20. Ông được biết đến như một trong “năm trụ cột” của phân tích kỹ thuật, cùng với Charles Dow, W.D. Gann, Ralph Nelson Elliott và Robert Rhea.

Tiểu sử và sự nghiệp

Khởi đầu sớm: Sinh ra tại Brooklyn, New York, Wyckoff bắt đầu làm việc trên Phố Wall từ năm 15 tuổi với vai trò là người chuyển chứng khoán. Đến năm 25 tuổi, ông đã thành lập công ty môi giới riêng của mình, cho phép ông tiếp cận sâu hơn với thị trường tài chính
Nhà xuất bản và nhà báo tài chính: Năm 1907, ông sáng lập The Magazine of Wall Street, một tạp chí tài chính có ảnh hưởng lớn với hơn 200.000 độc giả vào những năm 1920. Ông cũng là biên tập viên của Stock Market Technique, nơi ông chia sẻ các phương pháp phân tích kỹ thuật của mình .
Hợp tác với J.P. Morgan: Năm 1908, Wyckoff đã thu hút sự chú ý của nhà tài chính J.P. Morgan và được cung cấp quyền truy cập vào dữ liệu thị trường độc quyền, giúp ông tinh chỉnh các phương pháp phân tích của mình 

Phương pháp Wyckoff

Phương pháp Wyckoff là một hệ thống phân tích kỹ thuật toàn diện, tập trung vào việc hiểu hành vi của “Composite Man” — một thực thể tượng trưng cho các nhà điều hành lớn thao túng thị trường. Phương pháp này xác định bốn giai đoạn chính trong chu kỳ thị trường: Tích lũy, Tăng giá, Phân phối và Giảm giá. Wyckoff nhấn mạnh tầm quan trọng của khối lượng giao dịch, hành động giá và tâm lý thị trường trong việc phân tích và dự đoán xu hướng

Composite Man (Người Tổng Hợp) là một khái niệm trung tâm trong phương pháp Wyckoff, dùng để mô tả hành vi của các tổ chức lớn trên thị trường như quỹ đầu tư, nhà tạo lập hay "cá mập". Theo Wyckoff, thị trường vận hành như thể có một “người” duy nhất điều khiển giá – đó chính là Composite Man. Ông ta mua vào trong giai đoạn thị trường hoảng loạn (Tích lũy), sau đó đẩy giá lên trong khi đám đông bắt đầu mua vào (markup), rồi âm thầm bán ra khi tâm lý thị trường hưng phấn (phân phối) trước khi để giá giảm mạnh (markdown). Việc hiểu Composite Man giúp nhà đầu tư nhỏ lẻ tránh rơi vào bẫy tâm lý đám đông và học cách đi theo dòng tiền lớn thay vì bị dẫn dắt bởi nó.

Trong phương pháp Wyckoff, ba quy luật nền tảng đóng vai trò quan trọng trong việc phân tích hành vi giá và dòng tiền trên thị trường. Quy luật đầu tiên là quy luật cung và cầu, cho rằng giá di chuyển dựa trên sự mất cân bằng giữa lực mua (cầu) và lực bán (cung). Khi cầu lớn hơn cung, giá có xu hướng tăng; ngược lại, khi cung vượt cầu, giá sẽ giảm. Trong giai đoạn giá đi ngang, cung và cầu thường cân bằng, tạo nên vùng tích lũy hoặc phân phối.

Tiếp theo là quy luật nguyên nhân và kết quả, mô tả rằng những giai đoạn tích lũy hoặc phân phối kéo dài chính là nguyên nhân dẫn đến các xu hướng tăng hoặc giảm mạnh sau đó. Một vùng đi ngang rộng và kéo dài càng lâu thì “kết quả” – tức độ lớn của xu hướng sau đó – càng đáng kể. Nhà đầu tư có thể dự đoán mục tiêu giá dựa trên độ dài của vùng tích lũy/phân phối đó, theo nguyên lý “gây dựng trước – bùng nổ sau”.

Cuối cùng là quy luật nỗ lực và kết quả, trong đó khối lượng giao dịch được xem là “nỗ lực” và biến động giá là “kết quả”. Nếu có khối lượng lớn nhưng giá không biến động tương xứng, đó có thể là dấu hiệu thị trường đang mất sức hoặc bị phân phối. Ngược lại, khi khối lượng và giá cùng tăng, thị trường đang vận động lành mạnh. Việc phân tích sự tương quan giữa volume và giá giúp nhà đầu tư đánh giá độ tin cậy của xu hướng và phát hiện sớm các dấu hiệu đảo chiều.

Tóm lại, ba quy luật của Wyckoff không chỉ giúp nhà đầu tư hiểu rõ ai đang kiểm soát thị trường, mà còn hỗ trợ việc nhận diện giai đoạn vận động và đánh giá sức mạnh của xu hướng. Khi nắm vững ba quy luật này, nhà đầu tư có thể “đọc vị” thị trường theo cách mà các tổ chức lớn đang hành động. Ở bài viết tiếp theo chúng ta sẽ đi tìm hiểu chi tiết về 4 giai đoạn trong chu kỳ vận hành theo Wyckoff.