6 dự đoán về thị trường tiền điện tử năm 2024

Năm vừa qua là minh chứng cho khả năng phục hồi của không gian blockchain ngay cả sau những điều kiện bên ngoài khắc nghiệt nhất. Từ đáy của "mùa đông tiền điện tử" vào đầu năm, tổng vốn hóa thị trường tiền điện tử đã tăng 90% lên 1,69 nghìn tỷ USD, với bitcoin tăng hơn gấp đôi từ mức thấp nhất trong năm là 16.000 USD vào tháng 1/2023 lên trên 40.000 USD vào tháng 12.

Năm 2023, chúng ta vẫn cảm nhận được một số hệ lụy của làn sóng sụp đổ lớn vào năm 2022, đáng chú ý nhất là phiên tòa và phán quyết về FTX cùng thỏa thuận nhận tội của Binance vào tháng 11, cũng như sự mất neo ngắn hạn của stablecoin USDC vào tháng 3 giữa cuộc khủng hoảng ngân hàng. Đồng thời, chúng ta vẫn tiếp tục chứng kiến các bước đột phá trong không gian này, bao gồm nâng cấp Shapella của Ethereum lên mạng hoàn toàn Bằng chứng cổ phần vào tháng 3, phán quyết rằng XRP không phải (phần lớn) là chứng khoán vào tháng 7, ra mắt stablecoin PYUSD của PayPal và chiến thắng của Grayscale chống lại SEC về quỹ ETF Bitcoin giao ngay vào tháng 8, cùng việc tiên phong các trải nghiệm xã hội được token hóa như sự trỗi dậy của Friend.tech.

Sự trỗi dậy của Bitcoin và "Mùa hè DeFi 2.0"

Năm 2023, Bitcoin đã gây dựng lại được vị thế, với tỷ trọng thống trị của bitcoin (tỷ trọng vốn hóa bitcoin trong tổng vốn hóa tiền điện tử) tăng từ 38% vào tháng 1 lên khoảng 50% vào tháng 12, biến nó thành một trong những hệ sinh thái cần để ý nhất năm 2024. Có ít nhất ba yếu tố chính thúc đẩy sự phục hưng của nó trong năm tới:

1. Bitcoin halving lần thứ 4 dự kiến vào tháng 4/2024
2. Kỳ vọng phê duyệt nhiều quỹ ETF Bitcoin giao ngay từ các nhà đầu tư tổ chức
3. Sự gia tăng các tính năng có thể lập trình, cả trên giao thức cơ sở (chẳng hạn như Ordinals) cũng như các Lớp 2 và các lớp mở rộng khả năng mở rộng khác như Stacks và Rootstock.

Ở cấp độ cơ sở hạ tầng, chúng ta sẽ chứng kiến sự phổ biến của các Lớp 2 Bitcoin và các lớp khả năng mở rộng khác để hỗ trợ các hợp đồng thông minh. Hệ sinh thái Bitcoin sẽ hội tụ xung quanh một hoặc hai ngôn ngữ hợp đồng thông minh hoàn chỉnh Turing, với các ứng cử viên hàng đầu bao gồm Rust, Solidity hoặc mở rộng của một ngôn ngữ bản địa Bitcoin như Clarity. Ngôn ngữ này sẽ trở thành "tiêu chuẩn" cho sự phát triển Bitcoin, tương tự như cách Solidity được coi là "tiêu chuẩn" cho sự phát triển Ethereum.

Một "Mùa hè DeFi 2.0" cũng có khả năng xảy ra trên Bitcoin. Với Wrapped BTC (WBTC) ngày nay có vốn hóa thị trường và TVL lên khoảng 6 tỷ USD, rõ ràng có nhu cầu khổng lồ cho Bitcoin trong DeFi. Ngày nay, Ethereum có khoảng 10% trong tổng vốn hóa thị trường 273 tỷ USD của nó ở dạng TVL (28 tỷ USD). Khi cơ sở hạ tầng DeFi Bitcoin trưởng thành, chúng ta có thể thấy TVL Bitcoin DeFi tăng từ mức 300 triệu USD hiện tại (<0,05% vốn hóa) lên ~1-2% vốn hóa thị trường Bitcoin (~10-15 tỷ USD ở mức giá hiện tại). Trong quá trình này, nhiều hoạt động DeFi Ethereum có khả năng sẽ được chuyển sang và "bản địa hóa" trên Bitcoin, chẳng hạn sự trỗi dậy gần đây của BRC-20 inscriptions và các ý tưởng như staking như trong Lớp 2 Babylon.

NFT Bitcoin, chẳng hạn như những NFT được khắc trên Ordinals, cũng có thể thấy phổ biến tăng vào năm 2024. Do Bitcoin có sự công nhận văn hóa và giá trị meme cao hơn nhiều, các thương hiệu web2 (như các nhà bán lẻ xa xỉ) có thể chọn phát hành NFT trên Bitcoin, tương tự như cách Tiffanys hợp tác với Cryptopunks để phát hành bộ sưu tập vòng cổ "NFTiff" vào năm 2022.

Trải nghiệm xã hội được mã hóa thông qua token cho các trường hợp sử dụng tiêu dùng mới

Trong khi Web2 đã chuyển từ xã hội sang tài chính, Web3 đang chuyển từ tài chính sang xã hội. Vào tháng 8/2023, friend.tech đã tiên phong một dạng mới của các trải nghiệm xã hội được token hóa trên Base L2, với người dùng có thể mua và bán các "keys" phân chia của các tài khoản X (trước đây là Twitter) của người khác, đạt đỉnh 30.000 ETH TVL (~50 triệu USD vào thời điểm đó) vào tháng 10, và truyền cảm hứng cho một số "dự án bắt chước" như post.tech trên Arbitrum. Dường như friend.tech, thông qua việc tài chính hóa các hồ sơ Twitter, đã thành công tiên phong một mô hình kinh tế mới cho không gian SocialFi.

Trong năm tới, sẽ có nhiều thử nghiệm hơn nữa trong không gian xã hội, với token hóa (cả dưới dạng token có thể hoán đổi và không thể hoán đổi) đóng vai trò chìa khóa trong việc tái phát minh trải nghiệm xã hội. Token có thể hoán đổi có khả năng là các hình thức điểm và hệ thống khẳng định trung thành mới lạ, trong khi token không thể hoán đổi (NFT) có khả năng phục vụ như các hồ sơ và tài nguyên xã hội (như thẻ giao dịch). Cả hai đều có thể được giao dịch trên chuỗi và tham gia vào các hệ sinh thái DeFi.

Lens và Farcaster là hai trong số các ứng dụng web3 bản địa hàng đầu kết hợp DeFi với các mạng xã hội. Các dự án như Blackbird cũng sẽ phổ biến hóa các hệ thống điểm được mã hóa cho các chương trình khẳng định trung thành trong các lĩnh vực cụ thể (như nhà hàng), sử dụng kết hợp các khoản thanh toán stablecoin và các khoản hoàn tiền được mã hóa để tái phát minh trải nghiệm người tiêu dùng, chức năng cung cấp một lựa chọn thay thế trên chuỗi cho thẻ tín dụng.

Tăng cường kết nối giữa thị trường truyền thống (TradFi) và phi tập trung (DeFi) thông qua stablecoin, tài sản được token hóa.

Năm 2023 đã chứng kiến nhiều hành động pháp lý trong tiền điện tử, bao gồm một số chiến thắng đáng chú ý của ngành như phán quyết về XRP và chiến thắng của Grayscale chống lại SEC về quỹ ETF Bitcoin giao ngay. Bên cạnh đó là sự gia tăng đáng kể về sự quan tâm của các nhà đầu tư tổ chức và tiềm năng phê duyệt ETF.

Vào năm 2024, chúng ta sẽ thấy sự gia tăng đáng kể về việc áp dụng của các tổ chức, những người không chỉ tìm kiếm ETF mà còn tìm cả tài sản thế chấp hóa trên thực tế (RWA) và các sản phẩm tài chính TradFi. Nói cách khác, các tài sản TradFi sẽ được “phản ánh” trong DeFi, trong khi tài sản tiền điện tử sẽ có phơi nhiễm tăng trong các thị trường TradFi, do đó tạo ra các “cầu nối” giữa TradFi và DeFi đưa hai thế giới này gần nhau hơn cho các nhà đầu tư về thanh khoản và đa dạng hóa.

Stablecoin sẽ đóng vai trò là một trong những liên kết quan trọng nhất giữa các thế giới TradFi và DeFi, với stablecoin như USDC và PYUSD được chấp nhận rộng rãi hơn cả với tư cách là các lựa chọn danh mục và công cụ thanh toán. Với việc Circle cho biết đang cân nhắc IPO vào năm 2024, chúng ta cũng có thể thấy sự gia tăng trong phát hành và sử dụng các stablecoin không phải USD, đáng chú ý nhất là stablecoin được thế chấp bằng đồng Euro như EURC của Circle, cũng như stablecoin Đồng bảng Anh, Đô la Singapore và Yên Nhật. Một số stablecoin này có thể được phát hành bởi các chủ thể nhà nước hậu thuẫn. Điều này cũng có thể dẫn đến sự phát triển của một thị trường ngoại hối fiat trên chuỗi. Các kho bạc được mã hóa đã thu hút sự quan tâm với 800 triệu USD được mã hóa thông qua các nền tảng như Ondo.

Sự kết hợp giữa các blockchain module và Zero Knowledge Proofs (ZKP).

Cả hai ý tưởng về blockchain module và ZKPs đều trưởng thành rất nhiều trong năm qua, chẳng hạn như việc ra mắt mainnet gần đây của Celestia, sự tích hợp Arbitrum của Espresso, bộ chứng minh nguồn mở Zeth của RiscZero, và việc ra mắt thị trường ZK của Succinct. Một xu hướng thú vị là cách hai câu chuyện này hợp nhất với nhau, với các công ty trong không gian ZK "module hóa" bằng cách tập trung vào các lĩnh vực cụ thể, chẳng hạn như bộ xử lý phụ, lớp riêng tư, thị trường bằng chứng và zkDevOps.

Trong năm tới, xu hướng này sẽ tiếp tục, với Zero Knowledge Proofs xuất hiện như một giao diện giữa các thành phần khác nhau của ngăn xếp blockchain module. Ví dụ, bộ xử lý phụ ZK của Axiom tận dụng ZKPs để cung cấp bằng chứng trạng thái lịch sử, sau đó có thể được các nhà phát triển sử dụng để thực hiện tính toán trong DApps. Với ZKPs là giao diện chung giữa các nhà cung cấp khác nhau, chúng ta sẽ thấy một kỷ nguyên mới về khả năng kết hợp thông minh của hợp đồng. Điều này cung cấp cho các nhà phát triển xây dựng DApps sự linh hoạt lớn hơn nhiều về các nhà cung cấp và giảm rào cản để tham gia vào ngăn xếp blockchain. Về phía người tiêu dùng, ZKPs có thể được sử dụng nhiều hơn như một cách để bảo tồn bản sắc và quyền riêng tư, chẳng hạn dưới dạng ID phi tập trung dựa trên ZK.

Nhiều ứng dụng tính toán mật độ cao hơn chuyển lên chuỗi, chẳng hạn như AI và DePIN

Đã có rất nhiều thời gian, năng lượng và vốn được đổ vào vấn đề khả năng mở rộng cho các ứng dụng phi tập trung. Ngày nay, phần lớn vấn đề khả năng mở rộng đã được giải quyết - phí gas trên các Lớp 2 Ethereum thấp hơn 0,02 USD (so với 11,5 USD cho mạng chính Ethereum) và trên Solana phí thậm chí thấp hơn 3-4 bậc độ lớn.

Khi xu hướng này tiếp tục trong năm tới, các ứng dụng tính toán tốn kém (ứng dụng có thể sử dụng hàng GB RAM) sẽ trở nên khả thi về mặt kinh tế trên chuỗi trong tương lai gần. Điều này bao gồm các ứng dụng theo chiều dọc như các hệ thống AI trên chuỗi, Mạng cơ sở hạ tầng vật lý phi tập trung (DePIN), đồ thị tri thức trên chuỗi, và các trò chơi và mạng xã hội hoàn toàn trên chuỗi. Tất cả điều này có thể định hình lại nền kinh tế dữ liệu trên chuỗi, cải thiện đáng kể cả trải nghiệm người dùng và nhà phát triển, khi họ được giải phóng khỏi các khoản phí gas gây phiền toái và các ràng buộc nghiêm ngặt về sức mạnh tính toán.

Ví dụ về các dự án tính toán tốn kém có thể tận dụng "tính toán" trên chuỗi rẻ hơn này bao gồm nỗ lực của Hivemapper để tạo ra bản đồ Google phi tập trung trên Solana, sự ra đời của nền tảng học máy phân quyền Bittensor, nỗ lực của Modulus Labs trong ZKML và nghệ thuật NFT do AI tạo ra, kế hoạch đồ thị tri thức trên chuỗi của The Graph, và Realmsverse đang tạo ra một thế giới trò chơi và cốt truyện trên chuỗi trên Starknet.

Sự củng cố của các hệ sinh thái blockchain công cộng và mô hình "Hub-and-Spoke" cho appchains

Đã có sự bùng nổ trong các dự án cơ sở hạ tầng trong vài năm qua. Mặc dù có sự phân loại kỹ thuật phổ biến về Lớp 1 (L1) và Lớp 2 (L2), từ góc độ trải nghiệm người dùng, không có nhiều sự khác biệt giữa hai. Điều này đặc biệt đúng đối với các blockchain công cộng đa năng; ngày nay một L1 như Solana hoặc Avalanche là đối thủ trực tiếp của một L2 như Arbitrum hoặc zkSync đối với người dùng, dự án và khối lượng giao dịch.

Với sự đồng nhất này, thanh khoản phục vụ như một lực tập trung cho các blockchain công cộng đa năng, có lợi cho các đơn vị hiện hữu lớn hơn như Arbitrum, Optimism và Solana, với bốn hệ sinh thái hàng đầu ngày nay chiếm khoảng 90% Tổng giá trị bị khóa. Các hệ sinh thái nhỏ hơn phải tập trung nỗ lực vào các lĩnh vực cụ thể (như xã hội, trò chơi, DeFi) để duy trì lợi thế, thực tế trở thành các "appchain" hoặc "sector-chain". Hiện ba trong số 10 L2 hàng đầu về TVL (dydx, Loopring, Ronin) thực tế là các appchain chuyên về một lĩnh vực thế mạnh duy nhất. Sự "phá vỡ" TVL của các chuỗi L2 nhỏ hơn, mới hơn như Base và Blast cũng phụ thuộc rất nhiều vào các "ứng dụng sát thủ" đơn lẻ (ví dụ: friend.tech và Blur) để thiết lập đầu cầu về khối lượng.

Hơn nữa, hầu hết các blockchain công cộng đa năng hàng đầu đều đã phát hành các bộ công cụ appchain (OP Stack, Arbitrum Nitro, StarkEx, v.v.) để cho phép appchains kết nối với thanh khoản trên các mạng công cộng này và đặt chúng trong quỹ đạo hệ sinh thái của họ. Vì vậy, chúng ta đang bắt đầu thấy mô hình "hub and spoke" trong đó có một vài blockchain công cộng đa năng hoạt động như các "hub" trung tâm, xung quanh là nhiều "spoke" cụ thể của các appchain. Trong năm 2024, có thể đáng để chú ý các nhà cung cấp dịch vụ cuộn lớn như Caldera, Conduit và Eclipse, những người tận dụng sự chuyển động "hub-and-spoke" này.

Tổng kết

Khi chúng ta tiến gần hơn cuối năm 2023, có lẽ chúng ta đã vượt qua giai đoạn tồi tệ nhất của thị trường giảm giá, lật sang trang mới sau loạt sụp đổ tàn khốc mà chúng ta đã chứng kiến trong vòng một năm rưỡi qua, và sẵn sàng bắt đầu khám phá các trường hợp sử dụng mới. Ngày nay, chúng ta đang ở thời điểm bước ngoặt, nơi tiền điện tử không còn chỉ là về tài chính hóa, mà là một ý tưởng rộng lớn hơn về cách chúng ta định nghĩa lại các trải nghiệm người tiêu dùng, xã hội và nhà phát triển bằng cách sử dụng công nghệ blockchain.